Νέες προοπτικές για τη δημιουργική επαναχρησιμοποίηση πολιτιστικού περιεχομένου

H συνεισφορά του ψηφιακού περιεχομένου στη βιώσιμη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, με έμφαση στην πολιτιστική κληρονομιά, ήταν το αντικείμενο ημερίδας που διοργάνωσε το Εργαστήριο Ευφυών Συστημάτων, Περιεχομένου και Αλληλεπίδρασης της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, (με την υποστήριξη των PS Value Talks της PostScriptum), στις 22 Μαρτίου 2016, στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων. 

Στην ημερίδα «Repurpose, Experience, Taste and Rethink Culture» συμμετείχαν πρόσωπα από τον χώρο του πολιτισμού, της έρευνας και των δημιουργικών βιομηχανιών αλλά και από τον ακαδημαϊκό και επιχειρηματικό κόσμο. Ομιλητές από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, το Ερευνητικό Κέντρο Αθηνά, το Europeana Fashion International Association και την Post Scriptum, συζήτησαν για τη δημιουργική  επανάχρηση του πολιτιστικού περιεχομένου αλλά και για την αξία του πληθοπορισμού (crowdsourcing) ως μέσου προώθησης της συμμετοχής του κοινού στη συλλογή και επιμέλεια πολιτιστικού περιεχομένου.

Οι συμμετέχοντες ανέδειξαν επίσης τις προσπάθειες διαμοιρασμού του πλούτου των πολιτιστικών πόρων που υπάρχουν σε ιδρυματικά αποθετήρια, προκειμένου να προωθηθεί η δημιουργικότητα και η καινοτομία στον τομέα της έρευνας και να οδηγηθούμε σε πιο πλούσιες ερμηνείες του παρελθόντος που πρόκειται να βελτιώσουν την κατανόηση της εθνικής και ευρωπαϊκής μας ταυτότητας. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, διερευνήθηκαν  παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών, καινοτόμες πλατφόρμες και εργαλεία με στόχο τη διασύνδεση της έρευνας και της δημιουργικότητας με τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές προκλήσεις.

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης ήταν δομημένο σε 4 θεματικές περιοχές:

• Η πρώτη θεματική περιοχή με τίτλο: «Επαναπροσδιορισμός πολιτισμού: Δημιουργική Επανάχρηση» έθεσε το πλαίσιο της εκδήλωσης αλλά και τους στόχους της ημερίδας σχετικά με τη δημιουργική επανάχρηση του πολιτιστικού περιεχομένου και όλους τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους αυτό είναι προσβάσιμο.
• Η δεύτερη θεματική με τίτλο: «Εμπειρία πολιτισμού: Ξενάγηση σε Ευρωπαϊκά προγράμματα» διερεύνησε την εμπειρία του ψηφιακού πολιτισμού μέσα από διαφορετικά μονοπάτια και έργα. 
• Η τρίτη θεματική περιοχή με τίτλο: «Γεύση πολιτισμού: Φαγητό και ποτό» σταχυολόγησε καλά παραδείγματα περιεχομένου, γαστρονομικής πολιτιστικής κληρονομιάς, στον ψηφιακό πολιτισμό.
• Η τέταρτη θεματική περιοχή: «Ξανασκέψου τον πολιτισμό: Μουσεία και τέχνες» στόχευε στην ανάδειξη δημιουργικών και πρωτότυπων τρόπων επανάχρησης του ψηφιακού υλικού από τον χώρο των μουσείων και των τεχνών.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, η Ιωάννα-Ουρανία Σταθοπούλου και ο Χάρης Γεωργιάδης, από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, παρουσίασαν την υπηρεσία ενιαίας αναζήτησης ανοικτού πολιτιστικού περιεχομένου (SearchCulture.gr), την υπηρεσία πιστοποίησης μεταδεδομένων και ψηφιακών αρχείων και το ενιαίο σύστημα σημασιολογικών λεξιλογίων του ΕΚΤ.  Οι 3 αυτές - συμπληρωματικές - υπηρεσίες, λειτουργούν ως εργαλεία συγκέντρωσης, περιγραφής και κατηγοριοποίησης πολιτιστικών συλλογών, και ως σύγχρονες υποδομές γνώσης για οργάνωση και διάθεση ψηφιακού περιεχομένου, αξιοποιούν μεταδεδομένα που έχουν σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά και συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός ενιαίου ψηφιακού χώρου επιστήμης και πολιτισμού.

Οι εκπρόσωποι του ΕΚΤ, παρουσιάζοντας αναλυτικά τις δυνατότητες και τις προδιαγραφές της υπηρεσίας searchculture.gr, τόνισαν ότι “η εν λόγω πλατφόρμα προσφέρει προηγμένες δυνατότητες εξερεύνησης και πλοήγησης σε ένα φιλικό προς τον χρήστη περιβάλλον διεπαφής που συγκεντρώνει πιστοποιημένο πολιτιστικό περιεχόμενο ενός μεγάλου εύρους οργανισμών: εφοριών αρχαιοτήτων, δήμων, πολιτιστικών συλλογών και μουσείων. Οι δύο ομιλητές, υπενθύμισαν πως “το πιστοποιημένο αυτό ψηφιακό περιεχόμενο που δημιουργήθηκε με δημόσια χρηματοδότηση στο πλαίσιο των Προσκλήσεων 31 «Πολιτισμός» και 31.2 «Ψηφιακές Υπηρεσίες Ανάδειξης του Ελληνικού Πολιτιστικού Ψηφιακού Αποθέματος», τεκμηριώθηκε από τους φορείς που συμμετείχαν στις 2 προσκλήσεις, ανανεώνεται συνεχώς και πως πρόκειται να διασυνδεί με τη Europeana (την Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη). Ανέφεραν επίσης πως “στη σελίδα του κάθε τεκμηρίου, υπάρχουν εικόνες προεπισκόπησης για κάθε τεκμήριο, σύνδεσμοι προς τα σημεία σταθερής απόθεσης στα αποθετήρια των οργανισμών και σημασιολογικές παραπομπές σε λεξιλόγια και θησαυρούς όρων, ώστε να υποστηρίζονται ανοικτά διασυνδεδεμένα δεδομένα (open linked data) τα οποία αναπτύσσουν και δημοσιεύουν οι φορείς για τα δεδομένα τους”.

H υπηρεσία ενιαίας αναζήτησης SearchCulture.gr συμπληρώνεται με δύο εξίσου χρήσιμα εργαλεία: την υπηρεσία πιστοποίησης μεταδεδομένων και ψηφιακών αρχείων και το ενιαίο σύστημα σημασιολογικών λεξιλογίων του ΕΚΤ.

Η υπηρεσία πιστοποίησης μεταδεδομένων και ψηφιακών αρχείων παρέχεται μέσα από μία διαδικτυακή εφαρμογή (http://validator.ekt.gr) που χειρίζονται εξουσιοδοτημένοι χρήστες και ελέγχει τη συμμόρφωση περιεχομένου με διεθνή, αναγνωρισμένα πρότυπα και προδιαγραφές, προσφέροντας στους φορείς υπηρεσίες πιστοποίησης ποιότητας του περιεχομένου τους. "Η συγκεκριμένη υπηρεσία  παράγει αναφορές με τα αποτελέσματα των ελέγχων και προσφέρει δυνατότητες ενσωμάτωσης περισσότερων ελέγχων και επέκτασης τους σε άλλα σχήματα μεταδεδομένων, εφόσον το επιθυμεί ο φορέας. Με τον τρόπο αυτό, κάθε φορέας αποκτά τη δυνατότητα να παρέχει ανοικτά διασυνδεδεμένα δεδομένα, να "τροφοδοτήσει" με έγκριτο ψηφιακό περιεχόμενο εθνικές ερευνητικές υποδομές, αλλά και αναγνωρισμένες διεθνείς υποδομές, όπως η Europeana, με δυνατότητες περαιτέρω χρήσης της ψηφιακής πληροφορίας" τόνισε η Ρ. Σταθοπούλου.

Αντίστοιχα, το ενιαίο σύστημα σημασιολογικών λεξιλογίων (semantics.gr) που έχει αναπτύξει το ΕΚΤ επιτρέπει σε εξουσιοδοτημένους φορείς να καταχωρούν, να καθιερώνουν και να διασυνδέουν λεξιλόγια σημασιολογικών όρων. "Το semantics.gr διαθέτει ένα πρωτότυπο εργαλείο για μαζικό ημιαυτόματο σημασιολογικό εμπλουτισμό και ομογενοποίηση περιεχομένου που μπορεί να προσφέρεται ως υπηρεσία τόσο σε αποθετήρια πρωτογενούς περιεχομένου όσο και σε συσσωρευτές. Το ΕΚΤ ήδη χρησιμοποιεί το εργαλείο αυτό προκειμένου να εμπλουτίσει το περιεχόμενο που συσσωρεύεται στο SearchCulture.gr με συνδέσμους σε καθιερωμένα λεξιλόγια και θησαυρούς όρων αλλά και για να ομογενοποιήσει το περιεχόμενο αυτό με στόχο την βελτιστοποίηση των υπηρεσιών αναζήτησης και πλοήγησης της διαδικτυακής πύλης του SearchCulture.gr", προσέθεσε ο X. Γεωργιάδης.  

Στο πλαίσιο του συνεδρίου παρουσιάστηκαν και άλλες υπηρεσίες εντοπισμού και αξιοποίησης πολιτιστικού περιεχομένου που δίνουν έμφαση στη δημιουργική επαναχρησιμοποίηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, όπως για παράδειγμα η συνεργατική πλατφόρμα WITH, που υλοποιήθηκε από το ΕΜΠ, και αποτελεί ένα εργαλείο συλλογής και επιμέλειας πολιτιστικού περιεχομένου.

Η ημερίδα έκλεισε με ερωτήσεις από το κοινό προς τους ομιλητές και με την συμπύκνωση των συμπερασμάτων που προέκυψαν καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.